سینمای دفاع مقدس و چشم انداز جهانی اش

این یادداشت خبری قرار بود هفته بعد از دفاع مقدس چاپ شود که نشد. با این تاخیر بخوانیدش


عادت کرده ایم به نگاه ها و برنامه های فصلی و موسمی در مناسبت های خاص که در تقویم ما برایشان کم بهانه نیست. نقاط عطف این اتفاق در حوزه سینما شاید علاوه بر جشنواره فجر و جشنواره کودک، هفته دفاع مقدس باشد باشد که ما را به یاد کارنامه فیلم های با این موضوع می اندازد. آسیب شناسی نگاه و برخورد ستادی که در همه چیزمان- از سیاست گرفته تا همین سینما- سایه اش را گسترده، در مجال این یادداشت نیست. ولی از محاسنش برخورد با اصول و نکات بدیهی است که با وجود بدیهی بودن، در عمل بسیار مفید و کاربردی هستند.به عنوان مثال بد نیست مروری داشته باشیم بر یکی از برنامه های مناسبتی هفته گذشته با عنوان «میزگرد چشم انداز جهانی سینمای دفاع مقدس» که با حضور محمدرضا شرف الدین، محمد مهدی عسگرپور، منوچهر محمدی و ناصر شفق در حیاط موزه سینما برگزار شد
ابتدای جلسه شرف الدین ابراز عقیده کرد که چون ماهیت جنگ ما در کل دنیا مورد سوال است، سینمای دفاع مقدس هم صرف نظر از بحث گیشه همه جا مخاطب خواهد داشت. ولی اشاره عسگرپور به این که تنها مدخل ورود ایران به بازارها و جریان های بین المللی جشنواره ها هستند، به طرح این مساله پرداخت که ما در برقراری ارتباطمان از طریق تلویزیون ها و سالن های نمایش که مردم مستقیم و بی واسطه تر با آن ها در ارتباط هستند، دچار مشکل هستیم. ضمن این که تفاوت جنگ ما با جنگ های دیگر دنیا بعد عقیدتی آن است که سهل اوصول نیست و دیگران نمی توانند با آن ارتباط برقرار کنند؛ برای همین کم و بیش گوهری است که باید برای خودمان محفوظ نگهش داریم
منوچهر محمدی انتخاب یک زبان ترجمه درست را – که لااقل دیگران در فهمش دچار مشکل نشوند- به عنوان یک راهکار ارائه کرد و تاکیدش به سرمایه گذاری های زیرساختی و اجاره سینما رد کشورهای مختلف برای نمایش فیلم های دفاع مقدس و حتی بقیه تولیدات سینمای ایران، مقدمه ای شد تا ناصر شفق بحث کلی تری مثل کمبود سالن و مشکلات مشابه دیگر سینما در داخل را نشانه ای از بی توجهی به ابزاری بداند که می شود فرهنگ کشور را با آن گسترش داد
تعریف شفق از اهمیت به سینمای دفاع مقدس، در امکان ساخت فیلم برای کسانی که فکر و سلیقه متفاوتی دارند خودش را نشان داد و مقدمه ای شد که شرف االدین نزدیک شدن به اصل جنگ و نمایش حقیقت آن را عاملی برای موفقیت در این وادی بداند؛ با این فرض بدیهی که حقیقت لابد از نظر افراد مختلف، شکل های متفتوتی خواهد داشت
حالا وقت خوبی بود که عسگر پور حرف های قبلی اش را صریح تر و بی پرده تر عنوان کند؛ این که حضور فیلم ها در جشنواره های خارجی و اکرانشان در آن سوی آب ها اگرچه اتفاق خیلی خوبی است، خیلی هم لازم و ضروری نیست. چون بعض از این فیلم ها حتی با مردم خودمان هم ارتباط برقرار نمی کنند. پس دیگر خیلی تعجب نداشت شرف الدین که در آغاز بحث از پرمخاطبی این ژانر در سراسر دنیا و اساسا تعریف و مرزبندی و خط کشی فیلم های مدعی دفاع مقدس گفته بود، بدون واکنشی به عسگرپور، نقطه پایاناین میزگرد را این طور بگذارد: مهم ترین نکته این است که قبل از هر چیز به کلیت سینما نگاهی صنعتی داشه باشیم و بنابراین نمی شود سینمای دفاع مقدس را از کلیت سینمای کشور جدا کردسینمای ایران مشکلاتی دارد که مثل روز روشن است. ولی به نظر می رسد برای ما که عادت داریم فصلی و موسمی به همه چیز نگاه کنیم، هیچ چیز بهتر از عمل به نتایج روشنی که از دل همین برنامه های مناسبتی بیرون می آید، نیست. هیچ بعید نیست خبرنگار روزنامه جام جم، خبرنگاران دو خبرگزاری، چنارهای سر به فلک کشیده و همین طور کلاغ های بی محل موزه سینما که بی توجه به اهمیت بحث، جلو دوربین شبکه دو عرض اندام می کردند، نتایج بدیهی این نشست را فراموش کنند. ولی به هرحال همه چیز در آرشیو تلویزیون محفوظ خواهد ماند و این برای ما هیچ بهانه ای باقی نمی گذارد